Onderwijs gaat over leren, over groei en ontwikkeling.
Het klinkt eenvoudig, vanzelfsprekend zelfs. Maar zo simpel is het blijkbaar niet. Want welke aanpak bevordert leren en groei? En wat betekent dat dan voor de leerling, de leerkracht, de school?
Die zoektocht houdt mij al vele jaren bezig.
Ik stapte de klas binnen in september 1977, probeerde boeiend les te geven en de klas in de hand te houden. Je geeft les met hart en ziel, maar nieuwe vragen duiken op: wat wil ik eigenlijk bereiken? Hoe weet ik dat het bereikt is? Is dat alleen mijn verantwoordelijkheid? Hoe kan ik die leerling veel meer betrekken en verantwoordelijk maken? Moeten we niet veel meer samenwerken? …
En nog veel meer vragen en ook antwoorden die nooit ‘af’ zijn, maar altijd in beweging.
Ik kreeg andere rollen: vakverantwoordelijke, jaar- en graadcoördinator, leerlingbegeleider, pedagogisch coördinator … De thema’s waarin ik werd ondergedompeld volgden mekaar in snel tempo op: motivatie, leren leren, professionalisering, taalbeleid, evaluatie, samenwerkend leren, activerende didactiek, zelfstandig leren, onderzoekscompetentie, formatief handelen …
Ik zocht gelijkgezinden, gaf nascholingen, deelde mijn ervaringen, inzichten, twijfels en vragen.
Ik beëindigde mijn onderwijsloopbaan als afdelingshoofd in het volwassenenonderwijs.
Over alle thema’s en rollen heen ging het telkens over de vraag: wat is effectief lesgeven? En wat kan er veranderen in mijn aanpak, onze aanpak en die van de school om nog effectiever te zijn?
Ik zat vele jaren in de rol van change agent. Verandering en veranderingsprocessen fascineren mij. Ik volgde opleidingen om dat complexe proces nog beter te begrijpen, van binnenuit.
Er is in de voorbije 40 jaar in onderwijs veel veranderd, en daar niet alleen natuurlijk. De omslag naar een leergerichte cultuur is zondermeer de belangrijkste. En die omslag blijkt geen wandeling in het park.
‘Leerlingen moeten ook leren leren en blijven leren, levenslang!’ Zo klonk het vele jaren geleden. Daar is toen heel veel energie in gestopt, maar de schoolrealiteit bleek toch weerspanniger, het proces complexer. Vandaag staat het nog altijd voorop, beter verwoord, steviger onderbouwd ook. En het groeipotentieel is nog groot.
Je leerlingen graag zien is altijd al de start van goed onderwijs. Vandaag spreken we over de school als een lerende gemeenschap. Dat groeiproces vereist veel openheid, betrokkenheid en vertrouwen. Een school als netwerk van sterke professionele relaties. Ik geef dit graag nog mee een duwtje, als nascholer, onderwijscoach of bemiddelaar.
Jan Gilté